Sáng 14/11/2020, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch ASEAN 2020, đã chủ trì Hội nghị Cấp cao ASEAN-Mỹ lần thứ 8 trực tuyến. Cùng dự có Lãnh đạo các nước ASEAN, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert C. O’Brien, và Tổng Thư ký ASEAN.
Khai mạc Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao quan hệ đối tác chiến lược ASEAN-Mỹ. Thủ tướng Chính phủ khẳng định, trong hơn 4 thập kỷ qua, ASEAN và Mỹ duy trì quan hệ trên cơ sở tin cậy, tôn trọng và hiểu biết lẫn nhau, vì mục tiêu chung thúc đẩy hòa bình, ổn định, phát triển và hợp tác cùng có lợi.
Thủ tướng hoan nghênh Mỹ, đối tác chiến lược của ASEAN, đóng góp xây dựng, trách nhiệm vào các nỗ lực tăng cường lòng tin, đối thoại và hợp tác ở khu vực thông qua các khuôn khổ do ASEAN chủ trì.
Đặc biệt, trước những tác động của đại dịch COVID-19, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao Mỹ là một trong những Đối tác tích cực thúc đẩy nhiều sáng kiến hợp tác thiết thực nhằm hỗ trợ các nước ASEAN và khu vực Đông Nam Á nâng cao năng lực ứng phó dịch bệnh. Thủ tướng khẳng định, trên tinh thần “Gắn kết và Chủ động Thích ứng”, ASEAN sẽ tiếp tục thúc đẩy quan hệ hợp tác hiệu quả và phối hợp chặt chẽ với cộng đồng quốc tế, các Đối tác, trong đó có Mỹ, ứng phó kịp thời và hiệu quả với các thách thức nổi lên, trong đó có kiểm soát thành công và từng bước đẩy lùi đại dịch COVID-19, giảm thiểu tác động tiêu cực của dịch bệnh, duy trì môi trường ổn định, thúc đẩy phục hồi và phát triển bền vững.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch ASEAN 2020 chủ trì Hội nghị Cấp cao ASEAN - Hoa Kỳ lần thứ 8 tại điểm cầu Hà Nội. Ảnh: Thống Nhất/TTXVN
Phát biểu tại Hội nghị, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert C. O’Brien đánh giá cao vai trò chủ động của Việt Nam trong cương vị Chủ tịch ASEAN 2020, đặc biệt trong điều phối các nỗ lực khu vực cùng với các đối tác trong bối cảnh nhiều khó khăn, trở ngại, trong đó đặc biệt là tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19. Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ khẳng định cam kết hỗ trợ các nước ASEAN ứng phó với dịch bệnh thông qua khoản hỗ trợ cả về tài chính lẫn các trang thiết bị với tổng trị giá 87 triệu USD.
Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert C. O’Brien cũng khẳng định việc ASEAN xây dựng thành công Cộng đồng và đóng vai trò trung tâm của khu vực là phù hợp với lợi ích của Mỹ, đóng góp quan trọng cho quan hệ đối tác chiến lược ASEAN – Mỹ. Mỹ đặc biệt quan tâm tới hợp tác khoa học, giáo dục, đào tạo nâng cao nguồn nhân lực, nâng cao khả năng ứng phó với các thách thức y tế và khả năng tự cường của các nước. Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert C. O’Brien tái khẳng định cam kết của Mỹ xây dựng và phát triển quan hệ đối tác chiến lược ASEAN-Mỹ vì hòa bình, thịnh vượng ở khu vực trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền của nhau và hợp tác cùng có lợi, như Tài liệu Quan điểm của ASEAN về Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (AOIP) chỉ ra. Về hợp tác tiểu vùng, Mỹ đánh giá cao quyết định nâng cấp quan hệ đối tác Mê Công-Mỹ thành đối tác chiến lược, và cho rằng cần phân bổ lợi ích và các nguồn lợi một cách cân bằng, trách nhiệm.
Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ khẳng định, Tập đoàn Tài chính Phát triển Mỹ (DFC) đang triển khai nhiều dự án phát triển hạ tầng tại khu vực sau khi đã đầu tư hơn 1 tỷ USD vào Đông Nam Á.
Mỹ tái khẳng định tầm quan trọng của việc tuân thủ luật pháp quốc tế, thương mại không bị cản trở, ủng hộ các quốc gia ven biển thực thi quyền chủ quyền đối với các nguồn tài nguyên trên biển phù hợp với quy định của Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982).
Các Lãnh đạo ASEAN ghi nhận quan hệ đối tác phát triển tốt đẹp. ASEAN khẳng định sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của hơn 4.200 nhà đầu tư và kinh doanh Mỹ, trong đó có 350 doanh nghiệp hàng đầu Mỹ tại khu vực. ASEAN khuyến khích doanh nghiệp Mỹ ưu tiên một số lĩnh vực như phát triển hạ tầng, năng lượng sạch, công nghệ cao, kinh tế số…
ASEAN hoan nghênh Mỹ dành 3,5 tỷ USD nâng cao năng lực y tế công cộng của các nước ASEAN trong 20 năm qua; đề nghị Mỹ triển khai Sáng kiến Tương lai Y tế ASEAN-Mỹ. Hai bên nhất trí phối hợp chặt chẽ trong kiểm soát và đẩy lùi COVID-19, sớm khắc phục tác động tiêu cực của dịch bệnh, từng bước phục hồi và ổn định đời sống kinh tế-xã hội, duy trì chuỗi sản xuất - cung ứng khu vực. ASEAN mong muốn Mỹ tích cực ủng hộ Quỹ ASEAN Ứng phó COVID-19 và Kho dự phòng vật tư y tế mà ASEAN công bố thành lập trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 37.
Trao đổi về tình hình quốc tế và khu vực, các Lãnh đạo khẳng định các quốc gia cần chung tay đóng góp để duy trì môi trường hòa bình, ổn định ở khu vực và thế giới. Nhấn mạnh vùng biển Thái Bình Dương rộng lớn gắn chặt với không gian an ninh và phát triển của các quốc gia ASEAN và Mỹ, các Nhà Lãnh đạo bày tỏ quan ngại rằng tại Biển Đông vẫn tiềm ẩn các nguy cơ đe dọa hòa bình, an ninh và ổn định và những hành động đi ngược lại luật pháp quốc tế, gây bất ổn, làm phức tạp tình hình và gây quan ngại cho các quốc gia trong khu vực.
Đồng thời, các nhà Lãnh đạo nhấn mạnh tầm quan trọng của đối thoại, xây dựng lòng tin, thượng tôn pháp luật, không quân sự hoá, kiềm chế, không có hành động làm phức tạp tình hình, giải quyết hòa bình các tranh chấp trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982, coi đây là cơ sở pháp lý cho mọi hoạt động trên biển.
ASEAN hoan nghênh Mỹ đóng góp tích cực cho duy trì hòa bình, ổn định an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, mong Mỹ ủng hộ các nỗ lực đề cao luật pháp quốc tế, hình thành và chia sẻ các chuẩn mực ứng xử, thực hiện nghiêm túc Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982.
Chia sẻ ý kiến của các nước tại Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc ghi nhận Mỹ là đối tác kinh tế và đối tác phát triển quan trọng của ASEAN. Năm 2019, kim ngạch buôn bán hai chiều đạt 292 tỷ USD, đưa Mỹ trở thành đối tác thương mại lớn thứ 2 của ASEAN, đồng thời là nhà đầu tư FDI lớn nhất, với tổng vốn hơn 330 tỷ USD. Thủ tướng đánh giá cao Bản ghi nhớ hợp tác giữa Cơ quan phát triển quốc tế Mỹ (USAID) và ASEAN vừa ký kết giúp tạo khuôn khổ thuận lợi cho các nỗ lực hợp tác phát triển giữa hai bên. Thủ tướng hoan nghênh Mỹ tài trợ 5 triệu USD thành lập Học viện Sáng kiến các Lãnh đạo Trẻ Đông Nam Á (YSEALI) tại Đại học Ful-bright Việt Nam và mong Mỹ sớm triển khai đặt văn phòng khu vực của Trung tâm Phòng chống và Kiểm soát Dịch bệnh (CDC) Mỹ tại Hà Nội.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định rõ quan điểm của Việt Nam phù hợp với lập trường nguyên tắc của ASEAN về Biển Đông đã được khẳng định tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36 tháng 6/2020, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 53 tháng 9/2020 cũng như tại Hội nghị Cấp cao ASEAN-37 lần này, nhằm xây dựng Biển Đông thành vùng biển của hòa bình, ổn định và hợp tác.
Hội nghị thông qua Tuyên bố chung về Phát triển nguồn nhân lực. Chủ tịch Hội nghị đã ra Tuyên bố Chủ tịch về kết quả Hội nghị Cấp cao ASEAN – Mỹ lần thứ 8.
